turkmath.org

Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyıldaki dikkat çeken askeri modernleşme hamleleri kapsamında çok sayıda öğrenci çeşitli Avrupa şehirlerine yükseköğrenime gönderilmiştir. Bu öğrencilerden biri  de Mekteb-i Harbiye’de tahsil gören ve 1846 yılnda Viyana’daki askeri okula gönderilen Hamdi Efendi’dir. Buradaki eğitiminin dördüncü yılında Alman Matematikçi Karl Heinrich Gräffe’nin Die Auflösung der höheren numerischen Gleichungen (Yüksek Dereceden Sayısal Denklemlerin Çözümü) adlı makalesini Türkçe’ye çevirip şerh ederek Beyân-ı Kâide-i Cedide fî Halli Berâ-yı Muâdelât-ı Adediyye-i Âlîye (Yüksek Dereceden Sayısal Denklemlerin Çözümünde Yeni Bir Kuralın Açıklaması) adıyla Viyana’da yayımlamıştır.

Günümüzde sayısal analizde “Gräffe Yöntemi” olarak bilinen bu çözüm yolu 20. yüzyılın başından itibaren araştırmacılar tarafından tekrar ele alınmış ve bazı iyileştirilmeler yapılmıştır. Konuşmada Hamdi Efendi’nin makalesinin matematiksel değerlendirmesi ve Gräffe’nin metni ile kıyaslanması üzerinde durulacak, ayrıca Hamdi Efendi’nin yöntemi genelleştirmeye dair yorumlarından bahsedilecektir.