Ali Yar
(D: 1884 - Ö: 4.4.1965)
TMD 75. Yıl Kitapçığı için Özkan Değer tarafından derlenmiştir.
Konu başlıkları
Biyografisi
1884 yılında Rusya'nın Troiski şehrinde doğdu. İlk tahsilini Troiski şehrinde tamamladıktan sonra İstanbul’da Galatasaray Sultanisine, şimdiki Galatasaray Lisesi, girdi. Bir senede iki senenin imtihanını vererek Galatasaray Sultanisindeki 10 senelik orta eğitimi 6 senede tamamladı. 1908 senesinde Paris’e gönderildi. Paris Üniversitesi olarak da bilinen Sorbonne Üniversitesinden normal süresi 1911'de "Licencie" olarak mezun oldu. Ayrıca, Aeronotik ve Makine İnşaatı Yüksek Mühendis Mektebini, şimdiki adıyla “L’ecole Nationale Superiuere de L’aeronautinque” yani “Millî Yüksek Aeronotik Okulu”nu bir senede tamamlayarak Temmuz 1912'de mezun oldu. Sorbonne’dan sonra bu okulu bitirmekle ilk Türk Tayyare (Uçak) Yüksek Mühendisi olarak Türkiye’ye döndü. Paris’ten döndükten sonra 1912'de Galatasaray Sultanisi'nde riyaziye öğretmeni muavini olarak tayin edildi. 1915 senesi sonbaharında da İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesi Cebr-i Âlâ ve Tahlilî Riyazî Müderris Muavinliğine tayin edildi. 1927'de Mühendis Mektebinde, şimdiki İstanbul Teknik Üniversitesi, ders vermeye başladı. 1929 yılında Atatürk'ün isteğiyle "Kosmoğrafya" adlı bir astronomi kitabı yazdı. Yüksek Mühendis Mektebi 1944’te Teknik Üniversite haline geldiğinde Makine Fakültesinde Profesörlük kadrosuna atandı.
Ali Yar, 1933 Üniversite Reformundan sonra da İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi kadrosunda kalan üç Türk öğretim üyesinden biri olarak (“Ah! ne yer ne yar kaldı; Fen'de bir Ali Yar kaldı”) 1 Ağustos 1933’te ordinaryüs profesörlüğe yükseltildi. Reformdan sonra Kerim Erim'in ardından İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde bir süre dekanlık da yapan Ali Yar kendisini derslerine tamamıyla verebilmek üzere 18.4.1939'da dekanlıktan ayrıldı. Analitik geometri, cebir, yüksek matematiğe giriş, cebir tatbikatı ve analiz dersleri verdi. 1946’da Üniversiteler Kanunu kabul edilince Mühendislik Mektebinden ayrılarak yalnızca İstanbul Üniversitesinde görev yapmaya başladı. 1948 yılında kurulan Türk Matematik Derneği'nin kurucuları arasında yer aldı.
13 Temmuz 1955'te emekli oluncaya kadar İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesinde matematik profesörü olarak çalıştı. 70 yaşını doldurarak emekli olan Ord.Prof.Dr. Ali Yar, 4 Nisan 1965 tarihinde İstanbul’da vefat etti.
Makaleleri
[1] A. Yar, Sur la forme associée d'un cercle de l'espace. (French) Recueil de mémoires commémorant la pose de la première pierre des Nouveaux Instituts de la Faculté des Sciences, 1–8, Université d'Istanbul, Faculté des Sciences, Istanbul, 1948.
Çevirileri
[1] İbtal Grupları ve Galois Nazariyesi, d’Analyse, Emile Picard, 1920.
[2] Cebr-i A‘lâ Dersleri, 1920.
[3] Ulûm-ı Riyâziye Zümresi Derslerinden, 1923.
[4] Mihanik-i Riyaziye, 1921-1923.
[5] Müsellesât, M.Henri Ferval, Éléments de Trigonométrie, 1924.
[6] Cebir Cilt I: Temel Bahisler, Oskar Perron, Algebra, 1946.
[7] Cebir Cilt II: Cebirsel Denklemler Teorisi, Oskar Perron, Algebra, 1948.
[8] Modern Cebir, Bartel Leendert van der Waerden, Moderne Algebra, 1955.
[9] Modern Cebir II, Bartel Leendert van der Waerden, Moderne Algebra, 1957.
[10] Cisimlerin Cebirsel Teorisi, Reinhold Baer; Helmut Hasse, Algebraische Theorie der Körper, 1961.
[11] Gruplar Teorisine Giriş, Pavlus Sergeyevich Alexandroff, Introduction a La Théorie Des Groupes, Türk Matematik Derneği Yayınları, Sayı 9,1962.
Kaynakça
- S. Betül Bayam Takıcak (2019). Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Matematikçilerinden Ord. Prof. Ali Yar’ın Matematik Kitapları. Erdem, (77), 217-238. doi:10.32704/erdem.656940
- MathSciNet
- http://www.oktayaras.com/ali-yar/tr/28726
